یکی از مشکلات رایجی که هر راننده‌ای ممکن است در طول عمر خودرو با آن مواجه شود، جوش آوردن موتور است. جوش آوردن به معنای افزایش بیش از حد دمای موتور خودرو است که می‌تواند به سرعت به آسیب های جدی و هزینه‌بر در موتور منجر شود. اگرچه بیشتر مردم تصور می‌کنند جوش آوردن خودرو فقط در هوای گرم و تابستان اتفاق می‌افتد، اما در زمستان نیز دلایل متعددی وجود دارد که خودرو می‌تواند دچار جوش آوردن شود.
این موضوع شاید کمی تعجب آور باشد، اما واقعیت این است که سیستم خنک کننده خودرو در فصل سرما نیز با چالش‌هایی روبرو است که اگر به آن‌ها توجه نشود، موتور خودرو می‌تواند به شدت آسیب ببیند.
در این مقاله با همراهی تیم امداد خودرو سنندج، می‌خواهیم دلایل جوش آوردن ماشین در زمستان را بررسی کنیم و ببینیم چطور می‌توان از این مشکل جلوگیری کرد یا در صورت بروز آن چه اقداماتی انجام داد.
بخش اول: مفهوم جوش آوردن ماشین چیست؟
قبل از پرداختن به دلایل و راهکارها، بهتر است بدانیم جوش آوردن ماشین دقیقا یعنی چه؟ موتور خودرو در حین کار مقدار زیادی گرما تولید می‌کند. سیستم خنک‌کننده شامل رادیاتور، پمپ آب، ترموستات و مایع خنک کننده (آب و ضدیخ) است که وظیفه دارد این گرما را به حدی نگه دارد که موتور به درستی کار کند و دچار آسیب نشود. وقتی این سیستم نتواند گرمای تولید شده را دفع کند و دمای موتور به حد خطرناک برسد، گفته می‌شود خودرو جوش آورده است.
جوش آوردن موتور به معنای افزایش شدید دمای موتور است که معمولا با بالا رفتن عقربه دمای آب روی آمپر ماشین و بروز علائم خاصی همراه است. این مشکل می‌تواند باعث خرابی‌های جدی از جمله ترک خوردن واشر سرسیلندر، آسیب به بلوک موتور، و در موارد شدید از کار افتادن کامل موتور شود.
بخش دوم: چرا خودرو در زمستان جوش می‌آورد؟
یخ زدگی سیستم خنک کننده
یکی از اصلی‌ترین دلایل جوش آوردن خودرو در زمستان، یخ زدن مایع خنک‌کننده است. در سیستم خنک‌کننده خودرو، ترکیبی از آب و ضدیخ (اکثر مواقع اتیلن گلیکول) وجود دارد. این ترکیب نقطه انجماد پایین‌تری نسبت به آب خالص دارد، اما اگر ضدیخ به اندازه کافی نباشد یا از نوع نامناسب استفاده شود، مایع در رادیاتور و شلنگ‌ها یخ می‌زند. یخ زدن باعث می‌شود جریان مایع خنک‌کننده مسدود شود و موتور دیگر نتواند به خوبی خنک شود. همین موضوع باعث افزایش بیش از حد دمای موتور می‌شود.
خرابی ترموستات
ترموستات نقش کلیدی در تنظیم دمای موتور دارد. این قطعه وظیفه دارد تا وقتی موتور سرد است، مسیر مایع خنک‌کننده را مسدود کند تا موتور سریع‌تر گرم شود. سپس وقتی دما به حد مشخصی رسید، ترموستات باز شده و اجازه می‌دهد مایع خنک‌کننده در رادیاتور گردش کند تا گرمای موتور کاهش یابد. خرابی ترموستات در زمستان می‌تواند باعث شود مایع خنک‌کننده به درستی گردش نکند و موتور بیش از حد گرم شود.
کمبود یا نبود مایع خنک‌کننده
در زمستان، وجود مقدار کافی ضدیخ و مایع خنک‌کننده برای جلوگیری از جوش آوردن موتور حیاتی است؛ زیرا هرگونه نشتی یا تبخیر این مایعات، عملکرد سیستم خنک‌کننده را مختل می‌کند و باعث داغ شدن موتور می‌شود. در مواقع خرابی اتومبیل، امداد خودرو جاده سبزوار آماده است تا در سریع‌ترین زمان ممکن به شما کمک کند و از آسیب بیشتر به خودرو جلوگیری نماید.
خرابی پمپ آب
پمپ آب وظیفه دارد مایع خنک‌کننده را در سیستم به گردش درآورد. خرابی یا گیرپاژ پمپ آب باعث می‌شود مایع خنک‌کننده به خوبی در مدار حرکت نکند و سیستم نتواند موتور را خنک کند.
گرفتگی یا انسداد رادیاتور
در فصل زمستان، به دلیل استفاده مکرر از خودرو در شرایط مختلف و همچنین رسوبات و خاک، مسیرهای رادیاتور ممکن است مسدود شود. این انسدادها مانع از گردش درست مایع خنک‌کننده و انتقال حرارت به بیرون می‌شوند که در نهایت باعث افزایش دمای موتور خواهد شد.
مشکلات فن رادیاتور
فن رادیاتور یکی از قطعات مهم سیستم خنک‌کننده است که در مواقعی که خودرو در حالت توقف یا سرعت پایین است، وظیفه دارد هوا را از میان رادیاتور عبور دهد و به خنک کردن آن کمک کند. خرابی فن یا روشن نشدن آن در زمستان، به خصوص در ترافیک یا توقف‌های طولانی، باعث می‌شود موتور جوش بیاورد.
سرد شدن بیش از حد موتور و عدم گرم شدن کافی
ممکن است این نکته کمی عجیب به نظر برسد، اما در برخی موارد موتور خودرو در زمستان به اندازه کافی گرم نمی‌شود. این موضوع باعث می‌شود سیستم‌های موتور به درستی کار نکنند، روان‌کاری کاهش یابد و نهایتا موتور دچار مشکل شود که می‌تواند در شرایطی منجر به جوش آوردن هم شود.
بخش سوم: علائم جوش آوردن ماشین در زمستان
بالا رفتن عقربه دمای آب: این اولین و واضح‌ترین علامت است. اگر عقربه دما به ناحیه قرمز یا بالاتر از حد نرمال رسید، موتور در حال داغ شدن است.
بخار سفید یا خاکستری از زیر کاپوت: خروج بخار از موتور یا قسمت جلوی خودرو نشانه بالا بودن دمای موتور است.
بوی سوختگی یا بوی نامطبوع: اگر بوی سوختگی یا بوی نامطبوع شبیه بوی لاستیک سوخته احساس شد، موتور یا سیستم خنک‌کننده دچار مشکل است.
کاهش عملکرد خودرو: در اثر داغ شدن موتور، قدرت موتور کاهش می‌یابد و خودرو به سختی کار می‌کند.
صدای غیرطبیعی: ممکن است صدای وزوز یا صدای غیرمعمول از موتور یا پمپ آب شنیده شود.
روشن شدن چراغ هشدار دمای موتور روی داشبورد: سیستم‌های مدرن خودرو این هشدار را به راننده نشان می‌دهند.
بخش چهارم: خطرات جوش آوردن ماشین در زمستان
جوش آوردن خودرو در زمستان به شدت می‌تواند به موتور آسیب بزند و هزینه‌های سنگینی برای مالک خودرو به همراه داشته باشد. در چنین شرایطی، خودروبر کرمان آماده است تا خودرو شما را به سرعت و با ایمنی کامل به تعمیرگاه منتقل کند و از بروز خسارات بیشتر جلوگیری نماید. از جمله خطرات مهم این مشکل می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
خرابی واشر سرسیلندر: دمای بسیار بالا باعث ترک یا سوراخ شدن واشر سرسیلندر می‌شود که یکی از پرهزینه‌ترین تعمیرات موتور است.
آسیب به بلوک موتور یا سرسیلندر: افزایش دما می‌تواند موجب ترک خوردگی و آسیب‌های جدی در بلوک موتور و سرسیلندر شود.
خرابی قطعات داخلی موتور: اجزای داخلی مانند پیستون‌ها، رینگ‌ها و میل لنگ تحت تاثیر حرارت بالا دچار آسیب و کاهش عمر می‌شوند.
خاموشی ناگهانی خودرو: در شرایط شدید موتور ممکن است خاموش شده و خودرو در جاده متوقف شود که خطرات ایمنی به همراه دارد.
کاهش راندمان سوخت و افزایش آلایندگی: دمای نامناسب موتور باعث می‌شود احتراق به درستی انجام نشود که مصرف سوخت را بالا می‌برد و آلایندگی را افزایش می‌دهد.
بخش پنجم: راهکارهای پیشگیری از جوش آوردن ماشین در زمستان
۱. استفاده از ضدیخ مناسب و با نسبت درست
انتخاب ضدیخ با کیفیت و با نسبت صحیح (معمولا ۵۰ درصد ضدیخ و ۵۰ درصد آب مقطر) از یخ زدگی سیستم جلوگیری می‌کند و به حفظ عملکرد سیستم خنک‌کننده کمک می‌کند. ضدیخ باید حاوی افزودنی‌های محافظ در برابر خوردگی نیز باشد.
۲. بررسی منظم سطح مایع خنک‌کننده و تعویض به موقع آن
قبل از شروع فصل سرما، مایع خنک‌کننده را چک کنید و در صورت نیاز آن را تعویض نمایید. از پر بودن سطح مایع رادیاتور اطمینان حاصل کنید.
۳. کنترل و سرویس دوره‌ای سیستم خنک‌کننده
ترموستات، پمپ آب، فن رادیاتور، شلنگ‌ها و رادیاتور باید به طور مرتب بررسی و سرویس شوند. تعویض قطعات فرسوده و تعمیر نشتی‌ها کمک زیادی به سلامت موتور می‌کند.
۴. استفاده از رادیاتور با کیفیت و تمیز کردن آن
رادیاتور را به موقع شستشو داده و از تمیز بودن مسیرهای آن مطمئن شوید تا گردش هوا و مایع خنک‌کننده به خوبی انجام شود.
۵. رانندگی صحیح و توجه به دمای موتور
در فصل سرما از گرم کردن بی‌دلیل خودرو در حالت خلاص خودداری کنید و اجازه دهید موتور به تدریج گرم شود. همچنین در ترافیک سنگین و توقف‌های طولانی، به وضعیت دمای موتور توجه داشته باشید.
۶. نصب و بررسی سنسورهای دما و هشدارهای سیستم
اگر خودرو سنسورهای هشدار دما ندارد، می‌توان با نصب دستگاه‌های اضافی به موقع از جوش آوردن موتور مطلع شد.
بخش ششم: اگر خودرو جوش آورد، چه کنیم؟
۱. سریع اما با احتیاط خودرو را متوقف کنید و موتور را خاموش نمایید تا دمای موتور پایین بیاید.
۲. از باز کردن درب رادیاتور بلافاصله خودداری کنید. مایع درون رادیاتور بسیار داغ است و با باز کردن ناگهانی درب ممکن است دچار سوختگی شوید.
اجازه دهید موتور حدود ۲۰ تا ۳۰ دقیقه خنک شود.
۴. در صورت امکان و بدون خطر، مایع خنک‌کننده اضافه کنید. فقط در صورتی که مطمئن هستید سیستم دچار نشتی نیست.
۵. اگر مشکل برطرف نشد یا در دسترس بودن مایع وجود ندارد، با تعمیرگاه تماس بگیرید یا خودرو را به مکانیک ببرید.
۶. در مواقع ضروری از خدمات امداد خودرو استفاده کنید تا در شرایط ایمن خودرو را به محل تعمیر ببرید.
نتیجه گیری
رعایت نکات مراقبتی و توجه به علائم اولیه، کلید حفظ سلامت موتور و افزایش طول عمر خودرو در شرایط سرد زمستان است. در نهایت، آگاهی و پیشگیری بهترین راه مقابله با جوش آوردن ماشین در زمستان به شمار می‌رود.
