رباط صلیبی مچ پا، لیگامان یا رباط، بافت بسیار محکمی است که از چندین رشته محکم تشکیل‌شده و ساختار آن مانند یک طناب است.
اکثر افرادی که اصطلاح رباط صلیبی را می‌شنوند، به یاد زانو و رباط صلیبی مفصل زانو می‌افتند. مچ پا نیز از چندین رباط تشکیل‌شده که یکی از آن‌ها و درواقع مهم‌ترین آن‌ها، رباط صلیبی مچ پا است. لیگامان یا رباط، بافت بسیار محکمی است که از چندین رشته محکم تشکیل‌شده و ساختار آن مانند یک طناب است. این بافت داخل مچ پا پیچیده شده و به استخوان‌های پای شما می‌چسبد، به تثبیت مچ پا کمک کرده و از چرخش پا به سمت داخل و خارج جلوگیری می‌کند. این رباط نیز ممکن است مانند سایر قسمت‌های مچ پا، دچار آسیب‌هایی مانند: کشیدگی، قفل شدن یا پارگی شود.
رباط صلیبی مچ پا در کجای مچ قرارگرفته است؟
یکی از نکات بسیار جالب‌توجه در آناتومی مچ پا، رباط صلیبی مچ پا است که در غلاف‌های نگه‌دارنده رباط مچ پا قرار دارد. رباط‌ها در مچ پا می‌توانند نقش حمایت‌کننده و نگه‌دارنده را برای انگشتان مچ پا ایفا می‌کنند.
رباط صلیبی مچ پا از جنس کلاژن است که دارای بافت نرمی است. جریان خون در رباط‌ها، به دلیل کمی رگ موجود در آن‌ها، به‌آرامی انجام می‌گیرد و به همین دلیل است که رباط دارای بافتی نرم است و به‌تبع آن روند بهبودی آن‌هم به‌کندی صورت می‌گیرد. رباط‌ها، متصل‌کننده استخوانها به یکدیگر هستند.
رباط‌های مچ پا
3 رباط اصلی در قسمت بالای مچ پا و 3 رباط هم در خارج مچ پا قرا گرفته‌اند. رباط صلیبی در خارج از مچ قرارگرفته است.
-3 رباط قسمت خارجی مچ
- رباط خلفی
- رباط کالکانئوفیبولار
- رباط قدامی (رباط صلیبی مچ پا)
-4 رباط قسمت بالای مچ
- رباط تیبیوفیبولار قدامی تحتانی
- رباط تیبیوفیبولار خلفی تحتانی
- رباط خلفی فیبولار
- رباط عرضی
عملکرد رباط صلیبی مچ پا به چه صورت است؟
رباط‌ها به 2 دسته داخلی و خارجی تقسیم‌بندی می‌شوند. نگه‌داشتن استخوانها و حمایت از آن‌ها در مسیر مناسب عملکردی مچ و انگشتان پا، مهم‌ترین وظیفه هر 2 گروه رباط داخلی و خارجی است. این نکته را باید دانست که اگر رباط وجود نداشت، با هر بار انقباض عضله، استخوانها از جای خود خارج می‌شدند.
آسیب‌های رباط صلیبی مچ پا
فعالیت‌های شدید ورزشی، پیچ خوردن‌های شدید و حرکات ناگهانی در مفصل مچ پا، ممکن است در این بافت همبند باعث ایجاد پارگی شود. درد و التهاب موضعی، نشانه و علامتی از پارگی در این بافت‌های همبند است. با آسیب دیدن این بافت همبند، رباط صلیبی مچ پا نیز دچار آسیب‌دیدگی مانند کشیدگی و یا پارگی می‌شود.
مهم‌ترین آسیب‌هایی که ممکن است رباط صلیبی مچ پا را تهدید کند، پیچ‌خوردگی، کشیدگی، قفل شدن و پارگی رباط است.
-پیچ‌خوردگی مچ پا. این آسیب، شایع‌ترین دلیل آسیب‌دیدگی‌های مچ پا است. رباط‌های دو طرف مفصل مچ پا، به مچ اجازه می‌دهند تا فقط در جهت‌های خاصی حرکت کنند. مکانیزیم پیچ‌خوردگی مچ پا به این صورت است که اگر فشار واردشده به این رباط‌ها، فراتر از حد تحمل آن‌ها باشد، بیش‌ازحد کشیده شده و مچ پا می‌پیچد. خالی کردن مچ پا نیز نام دیگر پیچ‌خوردگی است.
-کشیدگی. کشیده شدن رباط دارای چند نشانه است:
- درد. مهم‌ترین و اولین نشانه کشیدگی رباط صلیبی مچ پا که هشداری برای آسیب‌دیدگی آن است. درد، ممکن است به سبب انجام یک حرکت خاص و ناگهانی و یا تکرار یک حرکت اتفاق بیافتد.
- تورم. در اکثر موارد آسیب همراه با تورم است که ممکن است به‌یک‌باره و یا طی چند ساعت ایجاد شود.
- کبودی. اگر فیبرهای عضله، رباط یا تاندون آسیب ببینند، خونریزی اتفاق افتاده که ممکن است مدتی طول بکشد تا زیرپوست نمایان شود.
- اسپاسم. سفتی و اسپاسم عضله، به خاطر درد و تورم اطراف ناحیه آسیب‌دیده ممکن است ایجاد شود.
-قفل شدن. قفل شدن مچ پا به 2 صورت ممکن است رخ دهد: قفل شدن قسمت جلویی و قفل شدن قسمت پشتی مچ پا. این اتفاق، زمانی رخ می‌دهد که پا به سمت عقب یا جلو بیش‌ازحد خم می‌شود و درنتیجه رباط، بین 2 استخوان گیر افتاده و درد شدیدی را به همراه دارد. مهم‌ترین نشانه قفل شدن مچ پا، صدا دادن مچ هنگام حرکت دادن آن به همراه درد شدید است.
-پارگی. اگر بدن تحت‌فشار و استرس قرار بگیرد، ممکن است سبب پارگی و آسیب شدید به رباط‌های موجود در مچ پا شود. در طول این فشار، رباط‌ها و عضلات تحت‌فشار و انقباض، در جهتی خلاف روند طبیعی قرارگرفته که برای کنترل این فشار و انقباض خارج از روند، توانایی و نیروی کافی نداشته و درنهایت منجر به کشیدگی و پارگی رباط می‌شود. این فشارها ممکن است به سبب انجام حرکات تکراری و نادرست و به‌صورت ناگهانی و شدید روی مچ پا اعمال شود.
پارگی رباط صلیبی مچ پا، راه رفتن فرد را مختل می‌کند. به‌گونه‌ای که هنگام راه رفتن و یا حرکت دادن مچ پا، فرد احساس درد شدیدی می‌کند. این موضوع روند زندگی فرد را تحت تأثیر قرار داده و اجازه نمی‌دهد که فرد مانند قبل به زندگی روتین و فعالیت‌های ورزشی خود ادامه دهد.
آیا پارگی رباط صلیبی مچ پا ترمیم‌پذیر است؟
پاسخ به این سؤال مثبت است. در ابتدای آسیب‌دیدگی مچ پا، لازم است که به پزشک متخصص مراجعه کنید تا میزان و شدت آسیب‌دیدگی مشخص شود. به یاد داشته باشید، همیشه اولین پیچ‌خوردگی مچ پا، می‌تواند راه را بر ای وقوع دوباره این اتفاق باز کند. پس بهتر است اولین پیچ‌خوردگی مچ پا را به‌درستی و به‌موقع درمان کنید تا احتمال آسیب‌دیدگی مجدد را به حداقل ممکن برسانید.
در آسیب‌دیدگی مختصر و خفیف، پزشک متخصص ممکن است به شما پیشنهاد دهد که لازم است مچ پای شما یک دوره نسبتاً طولانی بی‌حرکتی را تحمل کند تا بعدازآن بتوانید به نتایج قابل قبولی درزمینهٔ بهبود مچ پا دست پیدا کنید. اما در آسیب‌دیدگی شدید ممکن است بنا به نظر پزشک، مچ پای شما برای بهبودی کامل به دست جراح سپرده شود.
به‌طورمعمول، 2 تا 8 هفته زمان می‌برد که مچ پا به‌طور کامل بهبود پیدا کند.
درمان آسیب‌های رباط صلیبی مچ پا
در مراحل اولیه آسیب‌دیدگی، تکنیک‌های پرایس مورداستفاده قرار می‌گیرد؛ یکی از روش‌های درمانی در مراحل اولیه وقوع آسیب که شامل مراحل: بی‌حرکت نگه‌داشتن عضو آسیب‌دیده با استفاده از آتل، یخ گذاری و سرما درمانی، تحت‌فشار قرار دادن عضو آسیب‌دیده با استفاده از باندهای کشی و درنهایت استراحت دادن به عضو آسیب‌دیده به‌گونه‌ای که عضو بالاتر از قلب قرار گیرد، است.
پس از انجام مراحل فوق و گذراندن یک دوره بی‌حرکت نگه‌داشتن مچ پا، ممکن است متخصص مربوطه یک یا چند مورد از درمان‌های زیر را برای شما پیشنهاد دهد:
- ای‌پی‌اس
- اولتراسوند
- انواع جریانات الکتروتراپی
- دیاترمی
- مگنت یا میدان مغناطیسی
- ماساژ
- تکار
- لیزر پرتوان
- انجام تمرینات حس عمقی برای مفصل مچ پا زیر نظر متخصص طب ورزشی
آیا پارگی رباط صلیبی مچ پا نیاز به عمل جراحی دارد؟
غالباً آسیب‌های واردشده به رباط صلیبی مچ پا، به کمک حرکات اصلاحی، لوازم مخصوص برای بهبود حرکت پا و فیزیوتراپی، قابل درمان هستند. درصورتی‌که آسیب‌دیدگی به حدی باشد که منجر به پارگی کامل رباط شده باشد، جراح پیشنهاد جراحی به شما می‌دهد. انجام جراحی در صورتی است که یک یا چند رباط مچ پا، دچار کشیدگی و پارگی شده و عملکرد آن‌ها دچار اختلال شده باشد.
عوارضی که ممکن است پس از عمل جراحی رباط صلیبی مچ پا اتفاق بیافتد
همه عمل‌های جراحی، ممکن است دارای عوارضی باشند که پیش از عمل توسط پزشک به شما گوشزد می‌شود. تعدادی از این عوارض احتمالی عبارت‌اند از:
- سفت شدن مفصل مچ پا
- عفونت قسمت جراحی‌شده
- خونریزی بیش‌ازحد معمول
- لخته شدن خون
- عوارض ناشی از داروی بیهوشی
- بهتر نشدن ثبات و حرکت مچ پا
جمع‌بندی
رباط، بافتی طناب شکل است که متشکل از چندین رشته محکم و به هم تابیده است. مچ پا نیز دارای چندین رباط است که مهم‌ترین آن‌ها رباط صلیبی مچ پا است. رباط‌ها، استخوانها را در کنار هم نگه می‌دارند و می‌توانند میزان کششِ محدود و کمی را تحمل کند. در صورت فشار و ضربه ناگهانی به مچ پا، رباط‌ها ممکن است آسیب ببینند و حرکت و فعالیت فرد را تحت تأثیر قرار دهند. با انجام حرکات اصلاحی مچ پا، فیزیوتراپی و در صورت لزوم عمل جراحی، می‌توان دوباره روند زندگی را مثل گذشته ادامه داد و از انجام فعالیت‌های ورزشی و سایر کارها لذت برد.
دکتر فرشید مالکی بهترین فوق تخصص جراحی پا و مچ پا می باشد.
برای انجام ویزیت و مشاوره با بهترین متخصص جراحی پا و مچ پا از طریق شماره 03132210640 اقدام به تعیین نوبت نموده تا ویزیت شوید.
