کال جنی دره ای در ۳۵ کیلومتری شمال شهرستان طبس و در اطراف روستای ازمیغان است که سیلاب‌ها و فرسایش ناشی از آنها باعث ایجاد نقش و نگارها و دیواره‌های بلندی در این دره شده‌اند.
کال جنی یا دره اجنه یکی از منحصر‌به‌فردترین دره‌های ایران است که مانند سرزمین عجیبی از صخره‌ها است که دخمه‌هایی در دل دیواره‌ها و اشکال عجیب و نامتجانسی را در دل خود گنجانده است. کال جنی با طول ۹ کیلومتر، دره‌ای بی‌نظیر و پر آب در وسط بیابان داغ طبس است. این دره در ۳۵ کیلومتری شمال طبس و در اطراف روستای ازمیغان و در امتداد خروجی قناتی که در نزدیکی آن قرار دارد، واقع شده است. اگر به ماجراجویی علاقه دارید، سفر به کال جنی حتما برایتان خاطره‌انگیز خواهد بود.
طبق نظر کارشناس سازمان میراث فرهنگی، تاریخ بنای این مکان به دوره ساسانیان برمی‌گردد و به نظر می‌رسد محل چله‌نشینی یکتاپرستان بوده است. اگر مسیر دره را باز هم به سمت انتهای دره ادامه دهیم به یک محل دیگر این‌چنینی برمی‌خوریم که بر اثر فرسایش سیلاب‌های موسمی، چاه و محل دسترسی از پایین دره به اتاقک‌های آن از بین رفته و دسترسی به آن را از راه پایین دره غیرممکن کرده است. در سال ۱۳۸۰ یک مربی صخره‌نوردی از فدراسیون کوهنوردی از بالای دره و به‌وسیله ایجاد کارگاه فرود به داخل آن رفته و مشاهدات وی حاکی از شباهت این محل با اتاقک‌های قبلی بوده است. کال جنی طبس در سال ۱۳۹۶ به شماره ۳۵۰ در فهرست آثار طبیعی ملی ثبت شده است.
ساختار کال جنی
کال جنی شامل یک کال اصلی و کال‌های فرعی است. کال اصلی از نخلستان آغاز شده و به روستای ازمیغان می‌رسد. آب جریان‌یافته در کال اصلی که سر راهش گیاهان سبز را به جرعه‌ای آب مهمان می‌کند، از چشمه ازمیغان آغاز می‌شود. این آب در ادامه مسیرش وارد کانالی که به قنات می‌رسد شده و کال را ترک می‌کند. شگفتی‌های بی‌نظیر و وجود گبرها از همین مکان آغاز می‌شود.
دیدنی‌های کال جنی
اگر به دنبال افزایش میزان آدرنالین هستید، شب هنگام به این دره مخوف در طبس سفر کنید. در این دره، شب هنگام، صداهای رعب‌آوری در فضا می‌پیچد و اسرار شگفت‌انگیزی را در خود جای داده است. اهالی این منطقه این دره را خانه جن و ارواح می‌دانند و داستان‌هایی از ربوده شدن دختران جوان توسط اجنه در این دره برای شما تعریف خواهند کرد. قدیمی‌ترها بر این باور بودند که هیچ‌کس نباید حتی به این دره نزدیک شود، چه برسد به اینکه درون آن قدم بگذارد. اگر زنی در قدیم فرزندی ناقص به دنیا می‌آورد او را به اجنه این دره مرتبط می‌ساختند.
وجود تونل‌ها و خانه‌هایی به نام خانه گبرها در دل دیواره‌ها که برای سکنی زرتشتیان زمان خود ساخته شده است، از دیگر جذابیت‌های این دره است. این حفره‌ها و تونل‌ها در دامنه جداره‌های این دره قرار گرفته‌اند. مسیر دسترسی به این حفره‌ها بسیار دشوار است. در مسیر این حفره‌ها تونل‌هایی دیده می‌شد که احتمالا در زمان ساسانیان به عنوان راه ارتباطی از آن استفاده می‌شد.
آدرس کال جنی :
پس از جدا شدن از جاده آسفالت و دوراهی استخر شاعر و طی حدود پنج کیلومتر جاده خاکی به محل دره‌ای می‌رسیم. از دو مسیر می‌توان وارد این دره شد. یکی انتهای جاده خاکی که به واقع ابتدای این دره است و متصل به کوه است و دیگری میانه‌های این جاده خاکی که می‌توان از طریق یک شکاف ایجاد شده به‌وسیله فرسایش به درون دره راه یافت.
